Εικόνα
Αρ Νουβό (Art Nouveau)

O όρος Αρ Νουβό (Art Nouveau) σημαίνει Νέα Τέχνη (γνωστή και ως Jugendstil και Liberty) και ανθεί στα χρόνια 1895-1910. Δημιουργήθηκε ως αντίδραση προς τα ιστορικά στιλ του παρελθόντος, και στόχος της ήταν να δημιουργήσει έργα υψηλής αισθητικής και καλλιτεχνικής ποιότητας σε αντίθεση με τα άσχημα προϊόντα της μαζικής βιομηχανικής παραγωγής, που είχαν κατακλύσει την αγορά.

Οι καλλιτέχνες της Αρ Νουβό αποδέχονται εν μέρει τις δυνατότες της βιομηχανικής παραγωγής και προσπαθούν να εκμεταλλευτούν τις ιδιότητες των νέων υλικών. Αναζήτησαν, λοιπόν, καινούριους τρόπους έκφρασης. Πολλοί καλλιτέχνες εμπνεύστηκαν από τη γιαπωνέζικη τέχνη και ιδιαίτερα από την κινητικότητα των μορφών της. Οι αρχές της Αρ Νουβό εξαπλώθηκαν σε όλη την Ευρώπη και επηρέασαν όλες τις μορφές της τέχνης. Οι μεγάλες πολιτιστικές αναζητήσεις της εποχής όπως και η οικονομική άνθηση της αστικής τάξης αποτελούν μερικές από τις αιτίες της γρήγορης εξάπλωσης του κινήματος αυτού. Η Αρ Νουβό μεταφέρει τη διάθεση για χαρά, για διακόσμηση και την αναζήτηση μιας

 εφήμερης ξεγνοιασιάς, που ήταν έντονα στοιχεία της αστικής τάξης του τέλους του 19ου αιώνα. Η οφιοειδής κίνηση, ή η χαρακτηριστική κίνηση του μαστιγίου που κτυπά τον αέρα, είναι μια βασική μορφή την οποία μιμούνται στα έργα τους οι καλλιτέχνες της Αρ Νουβό και τη μεταφέρουν πάνω στα διάφορα υλικά.

Τα αντικείμενα της Αρ Νουβό είχαν υψηλό κόστος κατασκευής και διακρίνονται για τη λεπτή και επιμελημένη φόρμα τους. Ακόμα και σήμερα είναι περιζήτητα.

 

Εικ. 7. Σακάι Χόιτσου (1761-1828), "Καλοκαιρινή βροχή", Πα ραβάν ζωγραφισμένο πάνω σε πανί, 1,66 x 1,83 μ., Τόκιο, Εθνικό Μουσείο.

Από τα τελευταία αριστουργήματα της διακοσμητικής γιαπωνέζικης τέχνης. Ο καλλιτέχνης εμπνεύστηκε από τις παραστάσεις των θεοτήτων του ανέμου και της βροντής, τις οποίες μετέφερε στη γη με τη μορφή φυσικών φαινομένων. Ο άνεμος κάνει τα φυτά να λυγίζουν, η καλοκαιρινή βροχή σχηματίζει ρυάκια πάνω στο έδαφος.

Εικ. 8. Όμπρεϊ Μπέρντσλεϊ (Aubrey Beardsley, 1872-98), "H ετοιμασία της Σαλώμης" (1894), από την εικονογρά φηση του στο βιβλίο του Όσκαρ Ουάιλντ, "H Σαλώμη".
H Αρ Νουβό επικράτησε γρήγορα στην Ευρώπη και στην Αμερική,
Εικόνα

και πολλά περιοδικά χρησιμοποιούν στην εικονογράφησή τους αυτό το νέο στιλ. Στις γραφιστικές τέχνες και στις εικονογραφημένες σελίδες των βιβλίων οι καλλιτέχνες μεταφέρουν όλο το δυναμισμό και την κίνηση στης γραμμής.

 

Εικ. 9. Βικτόρ Ορτά (Victor Horta, 1861-1947), Σπίτι και ατελιέ του Ορτά (1898-1900), Βρυξέλλες. Στην Ευρώπη, η Αρ Νουβό εμφανίστηκε στην ολοκληρωμένη της μορφή στις Βρυξέλλες.

Ό Βέλγος αρχιτέκτονας Βικτόρ Όρτά μετέφερε στο σίδηρο την ελικοειδή μορφή και τις καμπύλες γραμμές των γιαπωνέζικων υδατογραφιών. Δημιούργησε έτσι μερικές από τις πιο επιτυχημένες αρχιτεκτονικές εκφράσεις της Αρ Νουβό. Η αρχιτεκτονική του χαρακτηρίζεται από τον ορθολογισμό της κατασκευαστικής δομής του κτιρίου, τη συνέχεια ανάμεσα στην κατασκευή και στα διακοσμητικά στοιχεία, την αντιστοιχία ανάμεσα στο εξωτερικό και στο εσωτερικό, την προσαρμογή του στιλιστικού λεξιλογίου στη χρήση των υλικών και από την κυριαρχία της καμπύλης γραμμής.

 

Εικ. 10. Το σπίτι του Ορτά (1898), βρυξέλλες, λεπτομέρεια κλιμακοστασίου.

Εικ. 11. Εκτόρ Γκιμάρ (H. Guimard, 1807-1942), Είσοδοι στους σταθμούς του υπόγειου σιδηρόδρομου στο Παρίσι 1899 - 1904.
Όι χαρούμενες διακοσμήσεις, εμπνευσμένες από το φυτικό βασίλειο, προσκαλούν τους βιαστικούς ανθρώπους των μεγαλουπόλεων να αποβάλουν το φόβο τους και να χρησιμοποιήσουν το νέο μέσο μεταφοράς (έπρεπε να μπουν μέσα στη γη, για να ταξιδέψουν και να εμφανιστούν ξανά στην επιφάνεια, ύστερα από μερικά χιλιόμετρα υπόγειας διαδρομής). Τα φωτιστικά σε σχήμα λουλουδιού, τα χυτοσιδηρά κάγκελα, οι χαρακτηριστικές επιγραφές με τα ονόματα των σταθμών, στόλισαν το Παρίσι και απέδειξαν τις εκφραστικές δυνα τότητες των νέων υλικών της Αρ Νουβό.


Εικ. 12. Λ. Τίφανι (L. C. Tiffany, 1848-1933), "Βάζο από γυαλί" (1900), Νέα Υόρκη, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης.
Στην Αμερική, η Αρ Νουβό αναπτύχθηκε πάρα πολύ στα διακοσμητικά αντικείμενα και γενικά στις κατασκευές με γυαλί. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι σ' αυτό το βάζο ο Τίφανι έχει αντιγράψει τα μέρη ενός λουλουδιού, το βολβό, το μίσχο και, τέλος, το ίδιο το άνθος.