Να απαντήσετε στο ερώτημα που τίθεται στο τέλος του παρακάτω κειμένου λαμβάνοντας υπόψη τις θεωρίες του ωφελιμισμού (Τζέρεμυ Μπένθαμ, Τζων Στιούαρτ Μιλλ) και της κατηγορικής προσταγής (Ιμμάνουελ Κάντ).
Ο ειδικός πράκτωρ Ζακ Γκλάουερ έχει μπλεξίματα. Ο συνάδελφός του, ο Ρότζερ Ντάλτον, ο αρχαιότερος μιας άτυχης ειρηνιστικής τάσης στην κοινότητα των υπηρεσιών πρακτόρων, έχει προκαλέσει αναστάτωση. Επέτρεψε στον Τζων «Χρυσοδόντη» Μπένθαμ, διαβολικά ιδιοφυή και ερασιτέχνη φιλόσοφο, να βάλει μια βόμβα που θα καταστρέψει όλον τον κόσμο. Ευτυχώς, ο Χρυσοδόντης είναι υπό κράτηση· δυστυχώς δεν μιλά. Ο Ζακ Γκλάουερ γνωρίζει με βεβαιότητα ότι τα παρακάτω είναι αληθή:
- Η βόμβα θα εκραγεί μέσα στις επόμενες 24 ώρες (έτσι δεν συμβαίνει πάντα…;)
- Αν εκραγεί, θα σκοτωθούν όλοι στον κόσμο.
- Αν οι πυροτεχνουργοί βρουν την βόμβα πριν εκραγεί, υπάρχει μια πιθανότητα να την αφοπλίσουν.
- Ο Χρυσοδόντης είναι υπερβολικά ιδιοφυής, επομένως δεν μπορούν να τον ξεγελάσουν ώστε να αποκαλύψει πού βρίσκεται η βόμβα, ούτε είναι δυνατόν να απευθυνθούν στον καλό του εαυτό, ούτε είναι δυνατόν να τον πείσουν ότι αρχικά ήταν λάθος να βάλει την βόμβα (ο Ντάλτον έχει ήδη δοκιμάσει αυτή την προσέγγιση, αλλά απέτυχε).
- Υπάρχει μια πιθανότητα να μην γνωρίζει ο Χρυσοδόντης πού βρίσκεται η βόμβα.
- Αν βασανίσουν τον Χρυσοδόντη, τότε υπάρχει μια πιθανότητα να αποκαλύψει πού βρίσκεται η βόμβα (με την προϋπόθεση ότι γνωρίζει πού βρίσκεται).
- Ωστόσο, υπάρχει πιθανότητα να βασανίσουν τον Χρυσοδόντη μάταια: είτε επειδή δεν ξέρει πού βρίσκεται η βόμβα, είτε επειδή δεν θα το αποκαλύψει.
- Αν ο Χρυσοδόντης δεν αποκαλύψει που βρίσκεται η βόμβα, θα εκραγεί και όλοι θα πεθάνουν· δεν υπάρχει άλλος τρόπος να βρεθεί η βόμβα.
Είναι σωστό να βασανίσουν τον Χρυσοδόντη με την ελπίδα να αποκαλύψει πού βρίσκεται η βόμβα;
(πηγή:Τζέρεμυ Στάνγκρουμ, Θα τρώγατε την γάτα σας; Βασικά ηθικά διλήμματα και τι σας λένε για τον εαυτό σας, μτφρ. – επιμ. Ομάδα ΤΡΧ, Αθήνα 2011, 44-5)